MODUŁ OCENY DODATKOWEGO RYZYKA - Wczasopedia.pl

Idź do spisu treści

Menu główne

MODUŁ OCENY DODATKOWEGO RYZYKA

Metodologie > Ratingi
Geneza nowego modułu

W poprzednich latach, pomimo występowania okresów podwyższonego ryzyka dla turystów, a czasem nawet incydentów niebezpiecznych dla ich życia i zdrowia, ogólna sytuacja rynku turystyki wyjazdowej, a także większości działających na nim podmiotów pozostawała jednak z reguły na tyle stabilna, że emitowane dwa razy w roku edycje r.a.t.i.n.g.ó.w (w maju oraz w sierpniu) były w zasadzie wystarczające.


W sezonie 2015 wystąpiła jednak kumulacja wydarzeń (zamachy w Tunezji, ostrzeżenie MSZ przed wyjazdami do Egiptu, wojna na wschodniej granicy Turcji, ostry kryzys uchodźczy na południu Europy), które znacząco zmieniły geografię kierunków polskiej lotniczej turystyki wyjazdowej. W ich konsekwencji, w stosunku do sezonu 2014 roku i sezonów poprzednich, zmianie uległa również sytuacja biznesowa poszczególnych touroperatorów, zwłaszcza tych, w których działalności te „wrażliwe" kierunki odgrywały istotną rolę. Jest również wysoce prawdopodobne, że te same względy będą nadal wywierać istotny wpływ na ich działalność także w następnych sezonach.

Dlatego w połowie września zwróciliśmy się do wiodących polskich touroperatorów z prośbą o dostarczenie informacji o zmianach udziałów poszczególnych destynacji w ich działalności, które nastąpiły w pierwszych ośmiu miesiącach tego sezonu wobec sezonu poprzedniego. Chodziło o możliwość dokonania oceny, w jakim stopniu ich działalność jest zależna od tych rejonów turystycznych, na których obserwujemy duże wahania popytu ze strony polskich wyjeżdżających oraz o oszacowanie możliwego wpływu jaki ta sytuacja może wywierać na wskaźniki stabilności finansowej i biznesowej poszczególnych touroperatorów.


Główne założenia Modułu oceny dodatkowego ryzyka

Na podstawie zebranych informacji oraz innych danych i funkcjonalnych zależności, a także w ścisłym nawiązaniu do już funkcjonującej metodologii określania stabilności podmiotów działających w branży zorganizowanej turystyki wyjazdowej (r.a.t.i.n.g.ó.w), Instytut Badań Rynku Turystycznego TravelDATA opracował uzupełniający dotychczasowa metodologię Moduł oceny dodatkowego ryzyka, które jest wprowadzane do branży turystyki wyjazdowej przez odległe od normy zdarzenia o charakterze politycznym, ekonomicznym lub społecznym występujące okresowo na niektórych kierunkach (dalej Moduł).

Moduł składa się z dwóch zasadniczych członów, z których pierwszy ocenia potencjalny wpływ ryzyka niebezpiecznych incydentów zagrażających turystom na poszczególnych kierunkach turystycznych, czyli wpływ o charakterze ex ante, a drugi - wpływ realizujących się zmian w ruchu turystycznym spowodowanych zaistniałymi już wcześniej sytuacjami, jak przykładowo niebezpieczne zdarzenia przekładające się na późniejszy negatywny wizerunek niektórych kierunków pośród turystów, a zatem wpływ o charakterze ex post.

W Module wzięto pod uwagę zarówno te kierunki, odnośnie których MSZ-y z wymienionych krajów wydały już stosowne ostrzeżenia, a zatem Tunezję, Egipt, Turcję oraz Maroko, jak również te, które ze względu na swoje położenie geopolityczne mogą także być narażone w dającej się przewidzieć przyszłości na zwiększenie poziomu ryzyka, czyli Grecję i Bułgarię.

Niejako dodatkowo, jako nieco autonomiczny trzeci człon, nie mający już bezpośredniego związku z ryzykiem danej destynacji oraz o relatywnie mniejszym znaczeniu, do Modułu dołączony został również skwantyfikowany wpływ postępujących zmian udziału regularnych linii lotniczych w transporcie danych organizatorów na wskaźniki ich stabilności.

Oszacowane za pomocą trzech członów Modułu dodatkowe ryzyko wynikające z trzech poruszonych wyżej kwestii, przekłada się w odpowiedniej proporcji i ze znakiem minus na wskaźnik stabilności obliczany przy pomocy podstawowej metodologii r.a.t.i.n.g.ó.w (opisanej w zakładce O nas na portalu www.wczasopedia.pl ) i w konsekwencji koryguje również poziomy r.a.t.i.n.g.ó.w  dla poszczególnych touroperatorów.

1. Potencjalny wpływ ryzyka niebezpiecznych incydentów - wpływ o charakterze ex ante

W tym członie Modułu do oceny ryzyka przyjęto, jako zasadę, jego postrzeganie jedynie przez instytucje zewnętrzne, którymi są ministerstwa spraw zagranicznych trzech państw, których opinie wydają się obecnie najbardziej odpowiednie z punktu widzenia polskiego turysty, a są nimi MSZ-ty Polski, Wielkiej Brytanii i Niemiec. Z tych dwóch ostatnich krajów wyjeżdża najwięcej turystów, a oceny formułowanych tam zagrożeń dla bezpieczeństwa podróżnych na poszczególnych kierunkach są bardzo szczegółowe i często aktualizowane.

Oceny te (rodzaj ostrzeżeń) przyporządkowano sześciopunktowej skali i dla poszczególnych kierunków zastosowano średnią arytmetyczną ocen MSZ-ów z wymienionych krajów, czyli niejako a priori założono identyczną kompetencję odpowiednich służb we wszystkich trzech wymienionych MSZ-ach.

Skala punktowa dla krajów dla których zbierano informacje (według stanu na 30 września 2015 roku) wygląda następująco:

W przypadku Polski:
1.Zachowaj zwykłą ostrożność                              - 0 (Bułgaria, Grecja)
2.Ostrzegamy przed podróżą                                - 2 (Maroko z 27 marca, Turcja z 27 lipca)
3.Nie podróżuj                                                    - 4 (Egipt z 2 lipca, Tunezja z 10 lipca)
4.Opuść natychmiast                                           - 6
W przypadku Niemiec (mniej usystematyzowane nazewnictwo) skala wygląda następująco:
1.Brak ostrzeżenia                                               - 0 (Bułgaria, Grecja, Maroko)
2.Besondere Vorsicht                                           - 1 (Egipt, Tunezja, Turcja)
3.Dringend abgeraten                                          - 2
4.Dringend gewarnt                                            -  4
W przypadku Wielkiej Brytanii skala ta wygląda następująco:
1.Kolor zielony                                                    - 0 (Maroko, Turcja)
2.Kolor pomarańczowy                                         - 2 (Egipt, Tunezja)
3.Kolor czerwony                                                -  4

W przypadku gdy poszczególne podregiony danego kraju posiadają różne oceny stosuje się wartości pośrednie bazujące na pragmatycznie pojmowanym obiektywizmie danej sytuacji.

Oceny w szczególnych sytuacjach (np. wystąpienia incydentu, który z powodu bezwładności działania ministerstw nie został jeszcze w ocenach uwzględniony) mogą jeszcze zostać subiektywnie korygowane o maksymalnie 3/5 wartości, ale nie więcej niż o 0,5 punktu.

W przypadku Grecji przyjęto wskaźnik uwzględniający bardzo specyficzny wpływ problemu uchodźców na niektórych kierunkach greckich na wizerunek tego kraju w wysokości 0,33 punktu, będący rezultatem oceny 1 (odpowiednik niemieckiego wzmożona ostrożność) na jednej trzeciej greckich kierunków turystycznych.

Dla pierwszego zestawienia przygotowanego według stanu na dzień 30 września 2015 wymienione kraje otrzymały następujące wskaźniki bazujące na ocenach z trzech MSZ-ów: Tunezja - 2,5, Egipt - 2,0, Turcja - 0.83, Maroko - 0,66, Grecja
0,33 i Bułgaria 0.

Wskaźnik dodatkowego ryzyka dla branży jako całości jest sumą iloczynów udziałów tych kierunków w rynku zorganizowanej turystyki wyjazdowej oraz powyższych wskaźników (pozostałe niewymienione kierunki mają wskaźnik 0) i według stanu na koniec września 2015 wynosił on 0,55.

Teoretyczna wartość dodatkowego wskaźnika ryzyka dla branży na koniec roku 2014 (w sytuacji gdyby identyczne stopnie ostrzeżeń były publikowane w 2014 roku) wyniosłaby 0,69.

Oznacza to, że ważone ryzykiem udziały kierunków ocenianych w branży zorganizowanej turystyki wyjazdowej jako relatywnie niebezpieczne uległy zmniejszeniu, co jest rezultatem rosnących obaw turystów przed potencjalnym ryzykiem wystąpienia niekorzystnych zdarzeń i co za tym idzie, zmniejszonej wśród nich popularności tych kierunków.

Przełożenie dodatkowego ryzyka destynacji na dodatkowe ryzyko organizatorów

Wskaźniki dodatkowego potencjalnego wpływu niebezpiecznych incydentów na ryzyko niewypłacalności poszczególnych organizatorów określone są poprzez sumy iloczynów udziałów tych kierunków w ogólnym produkcie tych organizatorów oraz wskaźników dla wymienionych kierunków i dają w rezultacie wskaźniki dodatkowego ryzyka potencjalnego wpływu niebezpiecznych incydentów dla tych organizatorów.

Większość z nich, w szczególności gdy mają zróżnicowany produkt, wykazuje wskaźnik nieco korzystniejszy od średniej dla branży, ale z powodu ostrożności w podejściu do kwestii ryzyka sytuacja taka nie podlega uwzględnieniu. Natomiast gdy wskaźnik dodatkowego ryzyka jest wyższy niż średnia jego wartość dla branży, to taka sytuacja ulega uwzględnieniu i przełożeniu na zmianę wartości wskaźnika stabilności, a co za tym idzie na zmianę poziomu r.a.t.i.n.g.u organizatora. Kwestia dodatkowego ryzyka (spadku wskaźnika stabilności) daje o sobie znać w przypadkach pięciu organizatorów zaangażowanych znacznie bardziej niż przeciętnie w krajach Afryki Północnej oraz w Turcji. Największe potencjalne ryzyko z tego powodu wykazują(we wrześniu 2015) biura Sun & Fun oraz Exim Tours (1,07), a relatywnie mniejsze Prima Holiday (0,86), Wezyr (0,77) oraz Best Reisen  (0,73).

Pewne problemy nastręcza sparametryzowanie systemu, czyli zdefiniowanie związku między wielkością tego wskaźnika, a zmianą procentowego wskaźnika stabilności, który ma w metodologii wyznaczania r.a.t.i.n.g.u kluczowe znaczenie oraz dokonanie jego przełożenia na poziom r.a.t.i.n.g.u. Kwestię tę rozwiązano w ten sposób, że na podstawie danych i informacji uzyskanych przez organizatorów oszacowano wskaźnik stabilności dla branży (bez gwarancji)  dla roku 2015 i odniesiono jego zmianę wobec roku poprzedniego (2014) do wynikającej z Modułu zmiany dodatkowego ryzyka w tym samym okresie. W wyniku tego otrzymano rezultat, którym jest elastyczność wskaźnika stabilności wobec wskaźnika dodatkowego ryzyka , którym jest minus 0,04 procent wskaźnika stabilności na każde 0,01 wartości wskaźnika dodatkowego ryzyka, czyli przekładając na podstawową metodologię wyznaczania r.a.t.i.n.g.ó.w, potrzeba około minus 0,33 zmiany wartości wskaźnika dodatkowego ryzyka na jeden szczebel zmiany r.a.t.i.n.g.u, (czyli 1,33 procent wskaźnika procentowego stabilności).


2. Zrealizowany (w okresie styczeń 2015 - sierpień 2015 r.) wpływ zmian w ruchu turystycznym spowodowanych negatywnym postrzeganiem niektórych kierunków przez turystów

Wpływ tych zmian ustalony jest przez iloczyn oszacowanych (na podstawie danych nadesłanych przez organizatorów) utraconych i pozyskanych wolumenów biznesu na poszczególnych kierunkach oraz standardowej marży brutto (relacja zysku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży) na tych kierunkach, którą przyjęto w wysokości 10 procent dla Egiptu, 11 procent dla Tunezji i Turcji oraz 13 procent dla Grecji i Bułgarii. Maroko zostało pominięte ze względu na zazwyczaj znikomy wpływ tego kierunku na wyniki. Uzyskany w ten sposób iloczyn zmniejsza (lub zwiększa) licznik ułamka bazowej części wskaźnika stabilności, co z kolei zgodnie z metodologią przekłada się na spadek (lub wzrost) r.a.t.i.n.g.u.  Obliczenia wskazują, że najwięcej z wartości procentowej wskaźnika stabilności mógł (we wrześniu są to bowiem jeszcze metodologiczne szacunki) utracić Sun & Fun, a następnie w kolejności Exim Tours, Wezyr Holidays oraz Best Reisen i Prima Holidays.

3. Wpływ udziału regularnych linii lotniczych w transporcie lotniczym biura podróży

Autorzy Rozporządzenia Ministra Finansów a dnia 19 kwietnia 2013 roku dotyczącego minimalnych kwot gwarancji obowiązujących organizatorów imprez turystycznych uwzględnili wprawdzie zmniejszenie ryzyka w wypadku korzystania z regularnego transportu lotniczego, ale naszym zdaniem w stopniu niedostatecznym. Odpowiednie w tym względzie przeliczenia prowadzą bowiem do konkluzji, że w rzeczywistości wpływ ten jest większy, a przekładając go na związek z ratingiem można oszacować, że każde dodatkowe 10 procent udziału linii regularnych w transporcie lotniczym touroperatora podnosi poziom wskaźnika jego stabilności o około 0,50, co z kolei przekłada się na około 0,37 szczebla r.a.t.i.n.g.u (w zakresie najczęściej występujących jego wartości).

Najwięcej obecnie w tej kwestii zyskuje biuro Exim Tours, minimalne zmiany odnotowują pozostali touroperatorzy, a nieco traci Best Reisen, ale te proporcje mogą ulec zmianie w nadchodzących miesiącach zimowych.

Przykład:
Jak Moduł zmienił r.a.t.i.n.g.i (stan na 30 września 2015 wobec stanu z 18 maja 2015)

Generalna konkluzja jest taka, że w wyniku uzupełnienia przeglądu ryzyka organizatorów o Moduł dodatkowego ryzyka, zdecydowana większość z nich wykazała korzystne zmiany, ale w zbyt małej skali, aby wystarczyły one do podniesienia r.a.t.i.n.g.ó.w.

Negatywny wpływ trzech omawianych wcześniej członów wchodzących w skład Modułu ujawnił się natomiast w przypadku pięciu organizatorów, którzy byli istotnie zaangażowani na tych kierunkach, które dotknięte zostały różnego rodzaju niebezpiecznymi incydentami, a w szczególności trafiły na listy ostrzeżeń naszego MSZ-u oraz MSZ-ów z  innych krajów.

Po zsumowaniu wpływu wszystkich  trzech członów Modułu otrzymano korekty w stosunku do pierwotnych r.a.t.i.n.g.ó.w za 2014 rok (z 18 maja 2015 roku), czyli nie uwzględniających w sposób metodologiczny ryzyka incydentów i wpływu ostrzeżeń MSZ-ów, które miały miejsce głównie dopiero w drugiej połowie 2015 roku:

Sun & Fun - cztery szczeble
Exim Tours - dwa/trzy szczeble (wartość na granicy)
Wezyr Holidays, Best Reisen oraz Prima Holiday - po jednym szczeblu.

Powyższe wielkości są całkowitą różnicą pomiędzy wymienionymi terminami, ale trzeba jeszcze wziąć pod uwagę dwa elementy uwzględnione niejako „po drodze” w edycji ratingów z 3 września tego roku. Pierwszym jest to, że Sun & Fun, Wezyr Holidays i Prima Holidays miały już wówczas obniżone r.a.t.i.n.g.i o jeden szczebel po części ze względu na te same powody. Dlatego kolejna korekta poziomu r.a.t.i.n.g.u nie obejmowała już ostatnich dwóch organizatorów, a dla biura Sun & Fun uległa zmniejszeniu do jedynie trzech szczebli.

Drugim jest kwestia podmiotów dominujących grup spółek, w skład których wchodzi dany touroperator. W zdecydowanie wyróżniającej się pod tym względem sytuacji znajduje się Exim Tours, którego podmiot dominujący (niemiecki koncern REWE) jest największym podmiotem dominującym wobec spółek w polskiej turystyce, a co może jeszcze istotniejsze, postanowił w 2015 roku zdecydowanie mocniej zaangażować się w branżę turystyczną. W tej sytuacji podwyższone ryzyko występuje w zdecydowanie zmniejszonym stopniu i dlatego bardziej adekwatne do rzeczywistego stanu rzeczy jest zmniejszenie r.a.t.i.n.g.u nie o dwa, ale o jeden szczebel.

Ostatecznie więc ze względu na pierwsze zastosowanie nowego Modułu oceny dodatkowego ryzyka korektom podległy na koniec września r.a.t.i.n.g.i trzech organizatorów:

Sun & Fun - o trzy szczeble w dół, czyli z B+ do CCC+
Exim Tours
o jeden szczebel w dół, czyli z B+ do B
Best Reisen
o jeden szczebel w dół, czyli z BB- do B+

Cała piątka wymienionych wcześniej biur podróży o nadal dużym stopniu zaangażowania w północnej Afryce i Turcji (pomimo jego ostatniego zmniejszenia) otrzymała perspektywę „nieznaną", ponieważ rejon ten nadal oceniany jest jako niebezpieczny poprzez oficjalne ostrzeżenia MSZ-ów kilku państw.

Nieco skrócony i uproszczony dla celów poglądowych materiał dotyczący uzupełniającego Modułu oceny dodatkowego ryzyka został również opublikowany na turystycznym portalu Rzeczpospolitej - Turystyka.rp.pl w dniu 2 października 2015 roku.

Wskaźniki dodatkowego ryzyka dla destynacji są dostępne w aktualizowanej na bieżąco tabeli


 
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego